Καταρρέουν τα βορειο-ηπειρώτικα μοναστήρια

Το βυζαντινό μοναστήρι του Αγίου Αθανασίου έχει ανακηρυχθεί μνημείο πολιτισμού από το αλβανικό υπουργείο. Σήμερα η εικόνα του είναι αποκαρδιωτική

 

 

ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΜΝΗΜΕΙΩΝ ΣΤΗ ΝΟΤΙΑ ΑΛΒΑΝΙΑ

Oβαρύς χειμώνας, ο δυνατός αέρας, ο χιονιάς, και ένα γέρικο δέντρο με βαθιά ρίζα, «λύγισαν» το ιστορικό μοναστήρι του Αγίου Αθανασίου, στην Κάτω Λεσινίτσα της νότιας Αλβανίας, σε απόσταση μόλις 4 χιλιομέτρων από τα ελληνοαλβανικά σύνορα και τον Τσαμαντά Θεσπρωτίας.

Χτισμένο στην πλαγιά ενός λόφου το 1797, σύμφωνα με την επιγραφή που βρίσκεται πάνω από την είσοδο, το μοναστήρι του Αγίου Αθανασίου είναι το μοναδικό σε όλη την περιοχή που είναι εξ ολοκλήρου αγιογραφημένο από τον «Λάζαρο και δύο μαθητές του εκ των Ανω Σουδενών Ιωαννίνων» (σημερινά Ανω Πεδινά).

Τα τελευταία δέκα χρόνια οι 70-80 κάτοικοι της Κάτω Λεσινίτσας έβλεπαν την καταστροφή να έρχεται και παρά τις προσπάθειές τους και τις συνεχείς εκκλήσεις τους στις τοπικές αρχές, τίποτα δεν έγινε και πλέον το μεγαλύτερο μέρος του μοναστηριού έχει καταρρεύσει.

Οι εξωτερικοί τοίχοι έχουν γκρεμιστεί, μεγάλο μέρος της οροφής, κατασκευασμένης από ηπειρώτικη πέτρα έχει υποχωρήσει, ενώ οι εσωτερικοί τοίχοι έχουν καταστραφεί και οι αγιογραφίες έχουν φθαρεί.

Τίποτα πια δεν θυμίζει την άλλοτε εντυπωσιακή εγγεγραμμένη σταυροειδή μετά τρούλου μονή, ένα μεταβυζαντινό μοναστήρι που έχει ανακηρυχθεί μνημείο πολιτισμού από το αλβανικό υπουργείο Πολιτισμού.

Μέχρι το 1930 το μοναστήρι του Αγίου Αθανασίου μεσουρανούσε ως χώρος θρησκευτικής και πνευματικής παράδοσης, καθώς στις εγκαταστάσεις του λειτουργούσε Κεντρική Αστική Σχολή και βιβλιοδετείο, διέθετε δύο νερόμυλους, σταβλικές εγκαταστάσεις και πολλά κελιά μοναχών, ενώ τρία μεγάλα γεφύρια που είχαν χτιστεί στην περιοχή, έγιναν με έξοδα της μονής.

Αποτύπωσε την παρακμή
Ο Χρήστος Μπίτας, που κατάγεται από την Κάτω Λεσινίτσα, έχει αποτυπώσει όλα τα στάδια της καταστροφής και όπως λέει στο «Εθνος», σταδιακά χρόνο με τον χρόνο το ιστορικό μοναστήρι λύγιζε, μέχρι που τώρα πια έχει καταρρεύσει, παραδομένο στη φθορά του χρόνου και στην εγκατάλειψη.

Ο τελευταίος μοναχός το εγκατέλειψε λίγο μετά το 1930 και έκτοτε το φρόντιζαν οι κάτοικοι της Κάτω και της Ανω Λεσινίτσας, αλλά και οι εφημέριοι της περιοχής. Καθάριζαν τα αγριόχορτα, έκαναν εργασίες για τη στερέωση τμημάτων που υποχωρούσαν, αλλά ο χειμώνας φέτος ήταν εξαιρετικά δύσκολος με έντονα καιρικά φαινόμενα και χιονοπτώσεις που κράτησαν για μέρες και «λάβωσαν» ίσως ανεπανόρθωτα το μοναστήρι.

Λεηλασίες μνημείων στη Νότια Αλβανία

Απροστάτευτα στις επιδρομές ιερόσυλων και βανδάλων είναι τα θρησκευτικά και πολιτιστικά μνημεία της Νότιας Αλβανίας, ενώ είναι συχνές οι επιθέσεις σε ναούς σε όλη τη χώρα. Πριν από μερικά χρόνια, βάνδαλοι κατέστρεψαν ολοσχερώς τις μοναδικές αγιογραφίες του Ονούφριου, του σημαντικότερου αγιογράφου του 16ου αιώνα για όλη τη Νοτιοανατολική Ευρώπη και διακεκριμένου εκπρόσωπου της μεσαιωνικής τέχνης στην Αλβανία, από την εκκλησία της Αγίας Παρασκευής στο χωριό Βαλς, στην Κεντρική Αλβανία.

Σύμφωνα με πληροφορίες, μέχρι το 1990 υπήρχαν καταγεγραμμένες 12.000 εικόνες και πλήθος ιερών σκευών ιστορικής αξίας, σε όλη τη γειτονική χώρα, σήμερα ωστόσο κανείς δεν γνωρίζει πόσα έχουν απομείνει. Στα χωριά της Νότιας Αλβανίας, όπου ζει η ελληνική μειονότητα, οι διαρρήξεις εκκλησιών είναι σχεδόν καθημερινό φαινόμενο, με αποκορύφωμα το άδειασμα της εκκλησίας της Αγίας Μαρίνας στη Λάμποβα, απ’ όπου οι δράστες άρπαξαν 18 βυζαντινές εικόνες, η τύχη των οποίων αγνοείται.

Σε ένα άλλο περιστατικό πρωτόγνωρης βιαιότητας δημοτικοί υπάλληλοι, με το πρόσχημα είσπραξης παλιών χρεών, αφαίρεσαν εικόνες, ιερά σκεύη, ακόμη και μία καμπάνα από τον Ιερό Ναό Εισόδων της Θεοτόκου στην Πρεμετή.

Μαρία Ριτζαλέου

http://www.ethnos.gr/koinonia/arthro/katarreoun_ta_boreio_ipeirotika_monastiria_photos-65150727/