Τουρκία: O Ερντογάν «γύρισε» από την ήττα στον εκλογικό θρίαμβο

Με μηνύματα στο εσωτερικό αλλά και τη διεθνή κοινότητα και πολλά «κατηγορώ» ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ξαναγράφει μια ακόμα σελίδα προσωπικού θριάμβου μετά το αποτέλεσμα των βουλευτικών εκλογών που δίνει στο AKP την χαμένη αυτοδυναμία του Ιουνίου. Ο προσωπικός στόχος του Σουλτάνου, που δεν ήταν άλλος από ένα ισχυρό κυβερνών κόμμα που θα δώσει το πράσινο φως για την αναθεώρηση του Συντάγματος και την ισόβια παραμονή του  στην εξουσία επετεύχθη. Ηδη ο Τούρκος πρωθυπουργός Αχμέντ Νταβούτογλου έκανε λόγο για ένα «νέο σύνταγμα» στην ομιλία του θριάμβου.

Όταν τον περασμένο Ιούνιο ο Ερντογάν προκήρυξε νέες εκλογές στην Τουρκία, μετά την αποτυχία του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚP) να κερδίσει την αυτοδυναμία στις κάλπες που είχαν προηγηθεί, αναλάμβανε ένα εξαιρετικά υψηλό πολιτικό ρίσκο. Και αν ενδεχομένως μπορούσε να προβλέψει ότι το AKP -του οποίου στο παρελθόν κρατούσε τα ηνία- θα κέρδιζε και πάλι, μάλλον δεν θα μπορούσε να φανταστεί την έκταση θριάμβου που έλαβε η εκλογική νίκη.

Μέσα σε ένα βράδυ το AKP μεταφέρθηκε από την κόλαση στον… παράδεισο, ανεβάζοντας τα ποσοστά του κατά 9 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με τις εκλογές του Ιουνίου. Ανατρέποντας εκτιμήσεις, προγνωστικά και δημοσκοπήσεις, που την τελευταία εβδομάδα προέβλεπαν αδυναμία σχηματισμού αυτοδύναμης κυβέρνησης, το κόμμα του Αχμέτ Νταβούτογλου όχι μόνο κέρδισε την πρώτη θέση αλλά εξασφάλισε και μια άνετη αυτοδυναμία. Συγκεντρώνοντας ποσοστό 49,4%, θα εκπροσωπείται στη νέα τουρκική εθνοσυνέλευση από 316 βουλευτές σε σύνολο 550 εδρών. 

To αποτέλεσμα

Με καταμετρημένο το 99,5%, των ψήφων το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης συγκεντρώνει 49,4% (316 έδρες) και ακολουθούν το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα με 25,4% (134 έδρες), το ακροδεξιό Κόμμα Εθνικιστικού Κινήματος με 11,9% (41 έδρες) και το φιλοκουρδικό Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών με 10,7% (59 έδρες).

Το AKP κατάφερε να κερδίσει μια μεγάλη μερίδα ψηφοφόρων που στις προηγούμενες εκλογές ψήφισαν το ακροδεξιό Κόμμα Εθνικιστικού Κινήματος (MHP). Για διαφορετικούς λόγους, κατάφερε να προσελκύσει και ψηφοφόρους από το Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών (HDP). Και τα δύο κόμματα σημείωσαν πτώση στα ποσοστά τους με το MHP να λαμβάνει 12% και το HDP να βρίσκεται λίγο πάνω από το όριο εισόδου στη τουρκική εθνοσυνέλευση με 10,6%. Στα ίδια περίπου ποσοστά παρέμεινε το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) που κατέλαβε την δεύτερη θέση με ποσοστό 25,4%. 

Στις εκλογές της 7ης Ιουνίου 2015 τα κόμματα είχαν συγκεντρώσει τα εξής ποσοστά: AKP 40,79%, CHP 24,95%, MHP 16,29%, HDP 13,12%.

Οι προκλήσεις της επόμενης μέρας

Με όλα τα μέτωπα ανοικτά στο εσωτερικό αλλά και το εξωτερικό, το AKP θα πρέπει να βάλει και πάλι στο τραπέζι μια σοβαρή διαχείρηση του Κουρδικού και να αποφασίσει εάν θέλει να συνεχίσει τον «πόλεμο» με όποιο κόστος. Παράλληλα η Αγκυρα καλείται να πάρει ουσιαστική θέση στην συριακή κρίση σε μια φάση μάλιστα που η Ρωσία έχει πλέον στρατιωτική παρουσία στη Συρία. Το ζητούμενο για τον Ερντογάν όμως είναι η αναθεώρηση του Συντάγματος με σκοπό τη μετάβαση σε προεδρικό σύστημα. Η κοινοβουλευτική πλειοψηφία με την οποία μπορεί να αναθεωρηθεί το σύνταγμα απευθείας και δίχως δημοψήφισμα είναι αυτή των 367 εδρών.

Ερντογάν: Κριτική στην αντιπολίτευση

Τα ευχαριστήρια του προς την πλειοψηφία που «στήριξε τα στόχους μας για το 2023» εξέφρασε ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, συγχαίροντας το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, ενώ στράφηκε εναντίον των τριών κομμάτων της αντιπολίτευσης, σε γραπτή δήλωσή του σχετικά με το εκλογικό αποτέλεσμα. Ο ίδιος ζήτησε από τη διεθνή κοινότητα να σεβαστεί το αποτέλεσμα. Σύμφωνα με τον Ερντογάν, το σημαντικότερο μήνυμα των εκλογών ήταν «σχετικό με τη διαμελιστική τρομοκρατική οργάνωση και αυτούς που βρίσκονται υπό την καθοδήγηση της οργάνωσης αυτής». Ο Ερντογάν εννοούσε το φιλοκουρδικό Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών. Τόνισε ότι «το έθνος μας έδωσε ηχηρή απάντηση σε αυτούς που προσπάθησαν να ρίξουν μετά τις εκλογές της 7ης Ιουνίου τη σκιά των όπλων, των βομβών, της βίας, του αίματος και της τρομοκρατίας». Η δήλωση αυτή αν θεωρηθεί ως προπομπός του συσχετισμού του φιλοκουρδικού κόμματος με την τρομοκρατία από πλευράς κυβέρνησης κατά τη μετεκλογική περίοδο, μπορεί να ληφθεί υπόψη ως ένδειξη μελλοντικού δικαστικού διωγμού εναντίον του Δημοκρατικού Κόμματος των Λαών.

Το δεύτερο μήνυμα των εκλογών, σύμφωνα με τον Ερντογάν, αφορά το ότι «το έθνος μας δεν ενέκρινε την αδιάλλακτη και ρεβανσιστική στάση που τηρούν εδώ και καιρό το δεύτερο και τρίτο κόμμα των εκλογών της 7ης Ιουνίου, στάση που επανέλαβαν και κατά τις συνομιλίες για το σχηματισμό κυβέρνησης μετά τις εκλογές αυτές». Η δήλωση αφορά το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα και το ακροδεξιό Κόμμα Εθνικιστικού Κινήματος.

Νταβούτογλου: Θα αλλάξουμε το Σύνταγμα

Η πρώτη επίσημη αντίδραση από τους νικητές του εκλογών ήρθε από τον Αχμέτ Νταβούτογλου, ο οποίος σχολίασε το αποτέλεσμα με μία μόνο λέξη: «Elhamdülillah…». Που σημαίνει… «Δόξα τω θεώ».

Ο Αχμέτ Νταβούτογλου, απευθυνόμενος σε οπαδούς του κόμματός του στην ‘Αγκυρα δεν παρέλειψε να χαιρετίσει – τρεις φορές – τον πρόεδρο της χώρας και ιδρυτή του κόμματός του, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. «Δεν υπάρχει ηττημένος», είπε ο Νταβούτογλου και τόνισε ότι «το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, όπως κάνει από το 2002, θα συνεχίσει να αγκαλιάζει όλα τα τμήματα της κοινωνίας». Ο Τούρκος πρωθυπουργός έκανε λόγο για ένα «νέο Σύνταγμα». Είπε «εγγυόμαστε τη ζωή και την περιουσία, την ελευθερία σκέψης και θρησκείας όλων των πολιτών», αλλά τόνισε, αναφερόμενος προφανώς στην αντιπολίτευση, «η πολιτική της τρομοκρατίας και η πολιτική της άρνησης ηττήθηκε από αυτούς που λένε Ναι στη νέα Τουρκία». Με τα περί «πολιτικής της τρομοκρατίας» εννοούσε το φιλοκουρδικό κόμμα και με την «άρνηση», το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα και το Κόμμα Εθνικιστικού Κινήματος.

Το δίλημμα «Ερντογάν ή χάος»

Ο πραγματικός νικητής των εκλογών δεν είναι άλλος από τον τούρκο πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν ο οποίος «έριξε τα ζάρια» και… κέρδισε το πολιτικό παίγνιο.

Οι εκλογές πραγματοποιήθηκαν σε μια ταραγμένη πολιτικά περίοδο για τη γείτονα χώρα. Με τον πόλεμο στη Συρία να μαίνεται, τις πρόσφατες βομβιστικές επιθέσεις στην Άγκυρα να διατηρούν ακόμη ανοιχτές πληγές στην τουρκική κοινωνία, την προσφυγική κρίση να βρίσκεται στο απόγειό της και την ένοπλη αντιπαράθεση με τους κούρδους του PKK να αναζωπυρώνεται στην Ανατολή, Ερντογάν και Νταβούτογλου έθεσαν στο εκλογικό σώμα ένα παλιό και δοκιμασμένο πολιτικό δίλημμα: «Σταθερότητα ή χάος».

«Αυτό που είναι σαφές στην σημερινή εκλογική αναμέτρηση είναι πόσο σημαντική είναι η σταθερότητα για το έθνος μας και σήμερα οι πολίτες θα κάνουν την επιλογή τους βασιζόμενοι σε αυτό», δήλωσε ο Ερντογάν, μετά την προσέλευσή του στη κάλπη.

Μπροστά στο ενδεχόμενο ενός ακόμη πολιτικού αδιεξόδου στη χώρα και με σειρά «ανοιχτών» ζητημάτων τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό, το εκλογικό σώμα αποφάσισε εν τέλει να δώσει την δυνατότητα στο AKP να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση.

Από την πλευρά της, η αντιπολίτευση κατηγορεί τον Ερντογάν ότι πόλωσε σκοπίμως το κλίμα, προκειμένου να αυξήσει τα ποσοστά του πρώην κόμματός του. Το ποσοστά των σημερινών εκλογών είναι το αποτέλεσμα της εσκεμμένης πολιτικής πόλωσης του προέδρου Ερντογάν, δήλωσε η μία εκ των δύο ηγετών του HDP Figen Yuksekdag.

Παρότι οι κάλπες αφορούσαν την εκλογή αντιπροσώπων στην τουρκική εθνοσυνέλευση, η σημερινή εκλογική αναμέτρηση είχε εμμέσως και χαρακτήρα ψήφου εμπιστοσύνης προς τον Ταγίπ Ερντογάν. Η αυτοδυναμία του ΑΚP αποτελούσε βασική προϋπόθεση για την διατήρηση του κυρίαρχου πολιτικού ρόλου που έχει ο Ερντογάν στο τουρκικό πολιτικό σκηνικό. Αποτελούσε επίσης έναν από τους όρους για την προώθηση των σχεδίων του τούρκου προέδρου για αλλαγές στο πολιτικό και συνταγματικό σύστημα της χώρας με στόχο την ενίσχυση των αρμοδιοτήτων και της εκτελεστικής εξουσίας του ύπατου αξιώματος, κάτι στο οποίο η αντιπολίτευση αντιτίθεται με σφοδρότητα.

Η προσέγγιση με την Ευρώπη

Ένας άλλος καθοριστικός παράγοντας που συνέβαλε στον εκλογικό θρίαμβο του ΑΚP είναι και η ενίσχυση των διμερών σχέσεων της χώρας με την Ευρωπαϊκή Ένωση, στο πλαίσιο της αντιμετώπισης της προσφυγικής κρίσης.

Η επίσκεψη Μέρκελ στην Άγκυρα και το «ξεκλείδωμα» -έστω και προσωρινά- της ενταξιακής πορείας της Τουρκίας ενίσχυσαν το ευρωπαϊκό προφίλ του Kόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, προσελκύοντας μετριοπαθείς πολιτικά ψηφοφόρους που υποστηρίζουν την προσέγγιση με την Ευρώπη. Έστρεψε επίσης τα βλέμματα αρκετών μακριά από τα αυταρχικά παραληρήματα αλλά και τις πρόσφατες κυβερνητικές επεμβάσεις σε μέσα μαζικής ενημέρωσης.

Θα παραμείνει ο διχασμός στην Τουρκία;

Παρά το καθαρό αποτέλεσμα των εκλογών, παραμένει αμφίβολο εάν η Τουρκία θα καταφέρει να επουλώσει τις βαθιές πληγές που τη διχάζουν τον τελευταίο χρόνο. Η αναζωπύρωση του πολέμου με τους κούρδους του PKK, η στοχοποίηση του φιλοκουρδικού κόμματος από την κυβέρνηση, αλλά και το μπαράζ αυταρχικών ενεργειών στο εσωτερικό της χώρας μαρτυρούν τις βαθιές διαιρετικές τομές που διατρέχουν την τουρκική κοινωνία.

«Ο Ερντογάν θέλει ένα προεδρικό σύστημα στην Τουρκία. Δεν άλλαξε γνώμη μετά τις τελευταίες εκλογές. Νομίζω ότι θα το επιβάλλει με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Και νομίζω ότι αυτές οι εκλογές είναι η τελευταία έξοδος πριν την πλήρη δικτατορία για την Τουρκία», σημείωνε χαρακτηριστικά ο δημοσιογράφος της αντικυβερνητικής εφημερίδας Cumhuriyet Ceyda Karan στο πρακτορείο RT.

Ενδεικτικά του κλίματος είναι τα επεισόδια που ξέσπασαν στην Ανατολική Τουρκία μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων. Αστυνομία και κούρδοι διαδηλωτές συγκρούστηκαν στο Ντιγιάρμπακιρ, με τις δυνάμεις ασφαλείας να εκτοξεύουν δακρυγόνα εναντίον των διαδηλωτών που κατέκλυσαν τους δρόμους για να εκφράσουν τη δυσαρέσκειά τους για τα αποτελέσματα της εκλογικής αναμέτρησης.

Τα επεισόδια ξεκίνησαν κοντά στα κεντρικά γραφεία του Κόμματος Δημοκρατίας των Λαών (HDP), όταν δεκάδες διαδηλωτές, ορισμένοι εξ αυτών πέταγαν πέτρες εναντίον των αστυνομικών, έκλεισαν ένα δρόμο κοντά στο κέντρο του Ντιγιάρμπακιρ.

http://www.thetoc.gr/diethni/article/pws-o-erntogan-gurise-apo-tin-itta-ston-eklogiko-thriambo