Ψυχολογία: Όταν τα παιδιά δεν θέλουν χάδια (και αγκαλιές) από όλους

H περιγραφή μιας μητέρας για την κατάσταση που βιώνουν αρκετοί γονείς με τα παιδιά τους που δεν θέλουν να τα αγγίζουν ή να τα αγκαλιάζουν είναι χαρακτηριστική: «Η μικρή μου κόρη είναι 4 ετών. Εχει τη δική της επιθυμία και άποψη πλέον. Το πιο απλό παράδειγμα είναι ότι κάθε φορά που πάμε για ψώνια διαλέγει η ίδια τα παιχνίδια της και τα ρούχα που θα πάρουμε» λέει χαρακτηριστικά.

Η μητέρα συνεχίζει τονίζοντας: «Την καμαρώνω, αλλά με δυσκολεύει πολύ η στιγμή που να δείξει την ίδια συμπεριφορά στους συγγενείς και τους φίλους που θα έρθουν να μας επισκεφθούν. Είναι λογικό και σύνηθες, όποιος επισκέπτεται ένα σπίτι με ένα μικρό παιδί να θέλει να του δείξει την αγάπη του με αγκαλιές, φιλιά και δώρα. Η μικρή μου, ωστόσο, είναι αρκετά επιλεκτική, καθώς πέρα από εμάς, τους γονείς της, και τη γιαγιά της, δεν πλησιάζει κανέναν άλλον. Είναι εσωστρεφής, είναι αντικοινωνική; Είναι φυσιολογική; Εγώ τι να κάνω;»

Πράγματι, πολλά παιδιά από πολύ νεαρή ηλικία στο άκουσμα της φράσης «θα πας λίγο στην αγκαλιά του ξαδέρφου και της θείας;» δείχνουν ιδιαίτερη αποστροφή.
Μερικά παιδιά με διάφορες μη επιθυμητές (από τους γονείς) συμπεριφορές και αντιδράσεις (π.χ. κλάμα και φωνές) καταφέρνουν και ξεφεύγουν, ενώ άλλα καταπιέζονται και υποκύπτουν κάνοντας το χατίρι των μεγάλων.

Οι γονείς οφείλουν να ανταποκρίνονται στις ανάγκες του κάθε παιδιού ξεχωριστά και όχι στα δικά τους θέλω. Η αναγκαστική αγκαλιά ή το ανεπιθύμητο φιλί που θα δώσει ή θα πάρει το παιδί είναι ανάγκη του γονέα για να μη στενοχωρήσει τον εκάστοτε συγγενή ή φίλο.
Τα παιδιά έχουν κρίση και αντίληψη, και για κάθε ηλικία υπάρχει ένα εύρος αποφάσεων για το οποίο είναι ικανά να πάρουν πρωτοβουλία, γεγονός που θα βελτιώσει τη μετέπειτα αντιληπτική τους ικανότητα και κρίση, καθώς και το επίπεδο ανεξαρτησίας από τους γονείς.
Η πίεση, λοιπόν, που ασκείται στο παιδί προκειμένου να εκφράσει συναισθήματα αγάπης και οικειότητας που δεν νιώθει μεταφράζεται πολύ πιθανά από το παιδί ως εξής:

• «Αφού δεν με καταλαβαίνει η μαμά μου, τότε κι εγώ θα κάνω το δικό μου! Θα κλειστώ στο δωμάτιο και δεν θα μιλάω σε κανέναν!»
• «Ωραία, άρα για να πάρω κάτι από τον άλλον πρέπει απλώς να προσποιηθώ μια αγκαλιά!»
• «Το σώμα μου δεν μου ανήκει πλέον!»
•  «Μάλλον το σωστό θα είναι να παραμερίζει κανείς τις προσωπικές επιθυμίες του, ώστε να ευχαριστεί τους γύρω του. Αυτό θα πρέπει να κάνω κι εγώ!»

Ολα αυτά μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα την καταπίεση του παιδιού. Επίσης, μια και το παιδί έχει μάθει να χρησιμοποιεί το σώμα του και να καταπιέζει τις επιθυμίες του προκειμένου να ευχαριστήσει τους άλλους, είναι πολύ πιθανόν να γίνει μετέπειτα θύμα σχολικού εκφοβισμού (bullying), σεξουαλικής κακοποίησης κ.ά.

Τι πρέπει να καταλάβουμε εμείς ως γονείς και κηδεμόνες; Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να γίνει κατανοητό πως πρέπει να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να συνειδητοποιήσουν πως το σώμα τους τούς ανήκει και πως είναι δική τους επιλογή το αν θα αγκαλιάσουν, θα φιλήσουν και γενικά αν θα δείξουν συμπεριφορές οικειότητας.

Πράγματι, κυρίως στη νηπιακή ηλικία, τα παιδιά παρουσιάζουν διάφορες αντιδράσεις (π.χ. με το ωράριο του ύπνου), ωστόσο η άρνηση εξωτερίκευσης μη επιθυμητών συναισθημάτων δεν θα έπρεπε να ληφθεί από εμάς ως αντίδραση.

Πρέπει να κατανοήσουμε επίσης πως το παιδί με αυτόν τον τρόπο δεν είναι αγενές, αντικοινωνικό και αντιδραστικό. Η ένδειξη σεβασμού μπορεί να εκδηλωθεί με ποικίλους τρόπους, όπως με μια θερμή χειραψία, με έναν ευγενικό χαιρετισμό κ.ο.κ.

Η σωστή προετοιμασία πριν από την άφιξη του επισκέπτη

Τι θα μπορούσαμε να κάνουμε ως οικογένεια; Καλό θα ήταν να ενημερώνουμε κάθε φορά το παιδί για μια επικείμενη επίσκεψη. Αν το παιδί αντιδράει πριν από την άφιξη του επισκέπτη, θα του εξηγήσουμε με ήρεμο τρόπο: «Εχω να δω πολύ καιρό τη θεία Μαρία και θα ήθελα να μιλήσω μαζί της για κάποια πράγματα. Αν δεν θέλεις να τη δεις, μπορείς απλά να τη χαιρετήσεις και να πας στο δωμάτιό σου. Εξάλλου, κι εσύ έχεις το δικαίωμα να φέρνεις φίλους εδώ και το σέβομαι απόλυτα κάνοντας το ίδιο πράγμα που σου ζήτησα».

Εξίσου καλό θα ήταν να τονίσουμε πως στους ανθρώπους συμπεριφερόμαστε με ευγένεια και σεβασμό: «Θα έρθει η θεία Μαρία σήμερα και θα χαιρόταν πολύ να της πεις: “Καλημέρα θεία Μαρία, τι κάνεις;”».
Μάλιστα, μόλις φτάσει η θεία και ανοίξουμε την πόρτα, ενισχύουμε αυτήν τη συμπεριφορά: «Η θεία Μαρία θα ήταν πολύ χαρούμενη με ένα όμορφο χαμόγελο και ένα ζεστό “καλημέρα, τι κάνεις;” που θα της πεις».

Πρόκειται για ένα καλό παράδειγμα μίμησης, ειδικά για τις πολύ νεαρές ηλικίες. Το παιδί βλέποντάς μας θα αρχίσει να συνειδητοποιεί πως πρόκειται για μια απολύτως φυσιολογική
διαδικασία όταν βλέπουμε ένα συγγενικό ή φιλικό μας πρόσωπο και πολύ πιθανά θα υιοθετήσει αβίαστα αυτήν τη συμπεριφορά.

Επίσης, ως γονείς θα έπρεπε να είμαστε περήφανοι και χαρούμενοι για τις αληθινές και ειλικρινείς συμπεριφορές του παιδιού, καθώς και για την πραγματική εκδήλωση συναισθημάτων αγάπης προς τους γύρω του!

*MSc Κλινική Ψυχοπαθολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια
Universite Paris VIII – St. Denis – Vincennes, France
www.michalopoulou.gr
www.facebook.com/Σοφία Π. Μιχαλοπούλου

http://www.espressonews.gr/reportaz/2017/05/160729/otan-ta-paidia-den-theloyn-hadia-kai-agkalies-apo-oloys